Saddatthabhedacintaadiipanii, verses 11-15

[11]
sotaalambana'maapanno sa`nketena vavatthito
atthassa ~naapako saddo naa'sante kaara.nadvaye.

he.t.thaa attho pakaarattaati vacana.m anussaritvaa maagadho
vaa hotu dami.labhaasaadi vaa. sabbo cittajasaddo
kaara.nadvayasampannoyeva atthopakaaroti niyametu.m
_sotaalambana ... dvaye_ ti vutta.m.

sotapasaadassa aapaathamaagatattaa ca, aya.m saddo
imassatthassa vaacakoti sa`nketena pubbeyeva vavatthitattaa
ca, cittajo saddo atthassa ~naapako. etasmi.m kaara.nadvaye
asante na ~naapako.

[12]
bhedaabhedakabhuutattha.m pu.n.na.m vohaaranissita.m
naanaapada.m vibhaaveti ya.m ta.m vaakyanti vuccati.

padasseva vaakyanti vattabbataakaara.m dassetu.m aaha
_bhedaabhedaka ... vuccate_ ti. vohaaranissita.m lokaana.m
vacane nissita.m. yathaavohaara.m pakatipaccayaadivibhaagena
kappetvaa nipphaaditanti vutta.m hoti. _naanaapadan_ ti
iminaa tulyaadhikara.na.m lokopacaaragaha.nasiddhiti hi
vutta.m.

ettha lokavohaarato saddassa siddhanti attho.
vohaaranissita.m ya.m naanaapada.m niila~nca ta.m uppala~nca
ra~n~no purisoti-aadika.m visesanavisesyabhuuta.m attha~nca
puriso gacchati, odano pacitvaa bhu~njateti-aadika.m
kriyaakaarakaparipu.n.na.m attha~nca vibhaaveti. ta.m
vaakyanti vuccate. yathaavutta.m attha.m vacatiiti vaakyanti
viggaho.

ettha ca _vohaaranissitan_ ti visesanena lokehi avoharita.m
kusalaa ruupa.m cakkhumaati-aadika.m
a~n~nama~n~nasambandha.m nippayojana.m naanaapada.m
nivatteti.

[13]
ani.t.thite pade va.n.no vaak'khara.m ni.t.thite pada.m
vaakya.m tassamudaayo tama~n~no~n~naapekkhalakkha.na.m.

_ani.t.thi ... lakkha.na.m_ vaa apare nayo. purisoti pade
ani.t.thite pu iti ri iti so iti ekeko va.n.no akkhara.m
naama. ni.t.thite pana pada.m naama. tassamudaayo
padasamudaayo vaakya.m naama. ta.m vaakya.m
a~n~no~n~naapekkhalakkha.na.m. na yo vaa so vaa
padasamudaayoti iminaa dasa daa.limaa kusalaa ruupa.m
cakkhumaati-aadika.myeva pa.tikkhipati. _ani.t.thite_
tyaadi-imissaa gaathaayapi "ekaakhyaato padacayo siyaa
vaakya.m sakaarako" ti [note 1] aparehi vuttagaathaayapi
vaakyattho eva veditabbo. a~n~nama~n~nasambandhattho vuccati
etena padasamudaayenaati vaakyanti.

imasmi.m vaakyavaadamhi idha vutto purimo pacchimo ca dve
nayaa. aparehi vuttanayo ekoti tiisu nayesu majjhimanayo eva
sabbasa`ngaahako. na itare dve nayaa. purimanayo hi saraa
sare lopa.m, akkhinaa kaa.no, sama.no ca braahma.no
caatyaadiina.m visesanavisesitabbabhaavato
aparipu.n.nakriyaakaarakattaa ca na sa.mgaahako.

tathaa aparehi vuttanayopi aakhyaatavirahaana.m "satthaaraa
desito aya.m dhammo" ti [note 2] aadiina.m
kaarakavirahaana.m "ra~n~no puriso" tyaadiina~nca [note 3]
sabbavaakyaana.m na sa`ngaahakoti ete dve nayaa
yathaalaabhanayaa naama.

[14]
pa.ti~n~naa-upamaa-hetu-udaahara.na-niggama-
vasenaa'vayavaa pa~ncavidhaa vaakye yathaaraha.m.

_pa.ti~n~naa ... rahan_ tyattha pa.ti~n~naa ... ggamavasena
vaakye avayavaa pa~ncavidhaa yathaaraha.m. padhaana.m katvaa
vuttavacana.m _pa.ti~n~naa_ naama. nidassana.m
_udaahara.na.m_ naama. ime dhammaa kusalaati-aadi viya
niggamanavacana.m _niggamana.m_ naama. pa~ncavidhaati
sabbasa`ngaahakavasena vutta.m. na hi sabbasmi.m vaakye
pa~nca pa~nca avayavaa honti. katthaci ekoyeva vaa dveyeva
vaa tayoyeva vaa cattaaroyeva vaa katthaci pa~ncapi
yathaaraha.m honti. tenaaha yathaaraha~nca.

[15]
yathaa mahaanase evamaggi dahanadhuumato
manyate kattha dhamminosiddhito'calamatthake.

pa~ncaavayavasampanna.m vaakya.m udaaharanto "_yathaa mahaa
... calamatthake_" ti aaha. _mahaanase_ ti bhattapacanagehe.
dahana.m u.nha.m, _dhamminosiddhito_ ti dhammino asiddhitoti
chedo. upameyyassa asiddhitotyattho.

_acalamatthake_ ti pabbatamatthake.

yathaa mahaanase aggidahanato ca dhuumato ca _manyate_
~naayate. eva.m aggi manyate. tattha manyati dhammino
aggissa asiddhito acalamatthaketi nidassetabbo.

ettha ca yathaa ... aggiiti upamaa. evanti niggamana.m.
dahanadhuumatoti ~naapakahetu. te ~naapakahetu ca tividho
sabhaavahetu byatirekahetu kaariyahetuuti. aggi atthi
natthiiti ~naatu.m uddhana.t.thaane hatthena paraamasante
yena u.nhena aggi atthiiti jaanaati. ta.m u.nha.m
sabhaava~naapakahetu. paraamasante yena siitena aggi
natthiiti jaanaati. ta.m byatireka~naapakahetu. dhuumassa
agginaa kaariyattaa kattabbattaa aggissa phalattaa dhuumo
kaariya~naapakahetu. eva.m aggi manyateti pa.ti~n~naa.
padhaanavacanattaa. acalamatthaketi udaahara.na.m.
upameyya-aggissa nidassanattaa.

yathaa mahaanase aggidahanadhuumato manyate. kattha aggiiti.
acalamatthaketi vaakye pana cattaaro avayavaa. evanti
niggamanassa hiinattaa.

iminaa nayena aparipu.n.naavayavaani vaakyaani
da.t.thabbaani. saraa sare lopanti vaakye pa.ti~n~naa ekaava.

_________________
Notes

1. Abhidhaanappadiipikaa 106
2. Kaccaayana 60
3. Baalaavataara 216