Saddatthabhedacintaadiipanii, verses 2-10

           II. Saddabhedacintaaka.n.da

[2]
saddo hi dubbidho cittajokaaraado'tujodara-
saddaadyattho'pakaarattaa cittajovidha gayhate.

yathaavuttasaddaadibhede vitthaaretvaa vattukaamo tesu ca
saddabheda.m taava dassetu.m *saddo hi ... gayhate* tyaaha.
tattha *hii* ti vitthaarajotako nipaato.
vitthaaravacanamidantuttho. saddo akaaraadi cittajo ca
udarasaddaadi utujo caati dubbidho. tesu cittajasseva attho
pakaarattaa atthassa ~naapakattaa cittajo-eva saddo idha
saddatthabhedacintaati vacane gayhateti.

[3]
so ca ka.n.thaadi.thaanebhibyattito tattha cittaja-
pathaviisattivi~n~nattibhuusa.mgha.t.tanajo mato.

tassa cittajasaddassa .thaanavasena bheda.m dassetu.m *so ca
... mato* ti aaha. cittajapathaviyaa *satti* samatthabhaavo
cittajapathavii satti. saa eva *vi~n~natti*
cittajapathaviisattivi~n~natti, vaciivi~n~nattiiti vutta.m
hoti.

*bhuuna.m* kammajapathaviicittajapathaviidhaatuuna.m
sa.mgha.t.tana.m bhuusa.mgha.t.tana.m.
cittajapathaviisattivi~n~nattikaara.naa bhuusa.mgha.t.tana.m
cittajapathaviisattivi~n~nattibhuusa.mgha.t.tana.m. tato
jaato cittajapathavii sattivi~n~natti bhuusa.mgha.t.tanajo.
saddo.

aya.m pana padasambandho cittajasaddassa
ka.n.thaadi.t.thaane abhibyattito paa.takabhaavato so ca
cittajasaddo vaciivi~n~nattikaara.naa bhuusa.mgha.t.tanato
tattha ka.n.thaadi.t.thaane jaatoti mato kathito
aacariyehiiti.

[4]
naabhito'ccaara.nussaahabhuutapaa.no'paropari
sa.mgha.t.tano'raka.n.thaadisirajotya'pare viduu.

*naabhito ... viduu* tyettha apare viduu pa.n.ditaa
uccaara.na-ussaahena naabhito bhuutapaa.naana.m
vaayodhaatuuna.m upari-upari sa.mgha.t.tanena ure ca
ka.n.thaadimhi ca sire ca jaatoti vadanti. ka.n.thajo na
ka.n.theyeva jaato.

naabhimhi ure sire jaato ca. taalujo na taalumhiyeva jaato.
naabhimhi ure ka.n.the sire ca jaato. eva.m
muddhaja-dantaja-o.t.thajaapiiti vutta.m hoti.

[5]
saasanassupakaarattaa maagadho'vidha gayhate
so haa'nussaavana.m pa.tisambhidaaya ca paccayo.

cittajassa desabhaasaadinaapi anekabhedattaa *saasanassu ...
paccayo* ti vutta.m. bhagavato saasanassa upakaarattaa
maagadho eva saddo idha cittajovidha gayhateti vacane
gayhate. katha.m upakaaro? so hi maagadhasaddo
kammavaacaanusaavana~nca hoti pa.tisambhidaaya paccayo ca.

"pubbayogo baahusacca.m desabhaasaa ca aagamo
paripucchaa adhigamo garusannissayo tathaa
mittasampatti cevaati pa.tisambhidapaccayaa."
(Pa.tiA. i. 7; Vis. 442; Path of Pur. XIV. 29)

[6]
ani.t.thite pade va.n.no paramattho suni.t.thita.m
pada.m pa~n~nattisaddoti saddo bhavati dubbidho.

*ani.t.thate ... dubbidho* tyettha
purisotyaadiva.n.nasamudaayasa`nkhaate pade ani.t.thite
va.n.no. ekekava.n.nasa`nkhaato saddo paramattho.

purisotyaadi suni.t.thita.m va.n.nasamudaayasa`nkhaata.m
pada.m pa~n~nattisaddo atthassa pa~n~naapanattaa
pa~n~nattiiti vuttapa~n~nattisaddo. iti maagadho saddo
dubbidho.

"sadda.m pa.thamacittena tiita.m dutiyacetasaa
naama.m tatiyacittena attha.m catutthacetasaa."
(Ma.nisaarama~njusaa.tiikaa, paccayasa`ngahavibhaaga,
Ariyava.msa's commentary on the Abhidhammatthavibhaavanii)

[7]
nekaapi sutiyaa saddaa lokene'koti vuccare
ekatthavaacakattenakoti sa`nketabhaavato.

eva.m paramatthapa~n~nattivasena maagadhasaddassa dudhaa
bheda.m dassetvaa idaani pa~n~nattisa`nkhaatassa padassa
bheda.m dassetu.m *nekaapi ... bhaavato* ti aaha.

sutiyaa savanena ekopi saddo anekepi saddaa ekakkharopi
saddo anekakkharopi saddoti vutta.m hoti.

lokena *eko* ti padasa`nkhaato eko saddoti vuccare.

kasmaa? ekatthavaacakattena eko saddoti sa`nketabhaavato.

[8]
ekakkharopya'neko'pekatthavaacakasammato
saro ta.msahito bya~njano ce'kakkharasammato.

katha.m na ekakkharova saddo ekatthavaacako anekakkharopi ca
ekattha.myeva vadatiiti *ekakkharopya'neko ... sammato* ti
aaha.

ekakkharopi saddo anekakkharopi saddo lokena
ekatthavaacakoti sammato. tasmaa lokasa`nketappakaarena
ekattha.myeva vadatiiti adhippaayo.

*ekakkharo* ti cettha dassitabba.m lokasa`nketa.m dassetu.m
*saro ... sammato* ti vutta.m. ekakkharabhuuto saro ca
anekakkharabhuuto tena sarena sahito bya~njano ca lokena
ekakkharoti sammato.

[9]
anekeva samaanepi pada'meka'mityuccate
chinnattaa cinipaatena tesa.m cekatthabhaavato.

*anekeva ... bhaavato* ti padanti ca saddoti ca
anatthantara.m. lokena padaana.m anekeva anekatthe satipi
eka.m pada.m iti uccate.

kasmaa? ya.mki~nciti ettha cinipaatena ya.m iti ki.m iti ci
iti visu.m visu.m padaana.m nipaatasamudaayabhaavena
paricchinnattaa ca, tesa.m ya.m iti ki.m iti ci iti
padaana.m ekatthabhaavato sakalanti ekatthe pavattanato ca.

"aneka.mva samaanampi pada'meka'mityuccate
chinnattaa cinipaatena tassa cekatthabhaavato."

[10]
aa bhuse'gatiyan'tye'kakkharo'tthii purisoti ca
neko ya.mki~nci'peti'tye katta.m'nekapadassa ca.

*aa bhuso ... padassa ca* iti aya.m udaahara.nagaathaa.
aabhuso gatiyanti aabhuse, i gatiyanti chedo. aabhuseti ca i
gatiyanti ca ettha ekakkharo aa iti ca i iti ca, ekoyeva
akkharo pada.m hoti itthiiti ca purisoti ca ettha
anekakkharo pada.m hoti. ya.mki~nci apetiiti ettha
anekapadassa ekatta.m ekapadatta.m hoti. ettha ca apetiiti
apa upasaggo eka.m pada.m naama vibhatyantattaa. etiiti
eka.m pada.m aakhyaatavibhatyantattaati anekaani padaani
eka.m padanti lokena vuccanti. tesa.m apagamanasa`nkhaatassa
ekassa kriyatthassa vuttattaa.