--- "llama_nom" wrote:

> It's easy for
> an English reader to see the dictionary definition "means,
> opportunity" and jump to conclusions when the word appears next to a
> word meaning "take."

Yes, I can see that. But the lexicographer is somewhat to blame
here. "Means" is OK, but "opportunity" is very dubious. There may
be examples where the meaning can be stretched to mean that, but
I suspect they would be extremely few.

I am pretty sure that the verb "taka" with "föng" would ALWAYS
refer to strictly physical things, provisions, stuff.

But here's the investigation I promised:

Below, find all (I think) examples of the plural "föng" in the
Icelanders'
sagas. (There are, of course, many more in other texts.) The meaning
of
the word can be classified as follows (as far as I can see):

1. The basic meaning seems to be "catch" as in "a catch of fish",
compare
verb "fanga" = catch. From there the most common meaning
of "provisions"
develops - this is often food, but can also be weapons, clothes, even
money. This passes into "stores", and generally into "stuff, things",
and
thus also "luggage, baggage" (i.e. the necessary provisions you carry
with you).

2. Provisions are also "means" in the metaphorical sense. But it is
often
impossible to pinpoint exactly how physical (or non-physical) the
means
are. The most common phrasing here is "hafa föng á e-u", and this can
mean any of three things (which more or less shade into each other),
i.e.
"to have sufficient provisions", "to have sufficient means", or simply
"to be able to".

3. The last-mentioned meaning, "to be able", is the one best
applicable
to a couple of phrases which are found in saga-texts, i.e. "föng eru
á"
= "it is possible", and "eptir föngum" = "to the best of one's
ability".

[It should be obvious from these examples that the phrase "taka föng"
could never mean "take an opportunity" or "take a chance".]

The examples follow:

1 FÖNG = CATCH -> PROVISIONS, STORES, LUGGAGE, STUFF

KBan k. 7 s. 36 ...mót þessum höfðingjum og engi hefir og föng
til. Sýnist mér ráð til annað að þú ...
MBan k. 4 s. 6 ...og sé eg það að miklu hefir þú meiri föng en
líklegt sé að vel muni fengið." ...
Bard k. 19 s. 71 ...sest upp á bagga minn og haf með þér föng
þín." Svo gerir prestur. Gestur ...
Bard k. 4 s. 50 ...varð stór hellir, og bjóst þar um með föng sín
svo hún hafði engan bústað annan ...
Njal k. 153 s. 334 ...þeir þá austur vöru sína og önnur föng og
fargögn öll þau er þeir skyldu hafa ...
Njal k. 131 s. 287 ...Flosi sendi þegar menn að draga að föng svo
að engan hlut skyldi skorta. ...
Njal k. 23 s. 151 ...En er Hrútur var sofnaður tóku þeir föng sín
og höfðu til hesta sinna, ríða ...
Njal k. 75 s. 210 ...þeirra bræðra til skips. Og þá er öll föng
Gunnars voru til skips komin og skip ...
Egla k. 63 s. 465 ...rausnarsamlega því að nóg voru föng til.
Hákon konungur ...
Egla k. 19 s. 389 ...hann var í Víkinni. Þurfti þar stór föng til
bús þess. Hafði Þórir farið fyrir ...
Egla k. 33 s. 408 ...forbeina sem þurfti eða hann hefði föng til
og bauð þeim Birni báðum til sín ...
Egla k. 16 s. 385 ...ekki af hendi láta meðan mér endast föng til
þótt eg véli um mína kosti eina. Er ...
Egla k. 29 s. 402 ...sér jafnan mart manna, lét sækja mjög föng
þau er fyrir voru og til atvinnu ...
Egla k. 17 s. 386 ...Englands að kaupa sér klæði og önnur föng þau
er hann þurfti. Héldu þeir skipi ...
Egla k. 52 s. 432 ...honum þar betra til aðflutninga um föng þau
er herinn þurfti að hafa. En hann ...
Egla k. 10 s. 379 ...með sér. Þórólfur sópast mjög um föng þau er
þá voru á Hálogalandi, hafði ...
Egla k. 29 s. 403 ...og selveiðar og eggver er þá voru nóg föng
þau öll, svo rekavið að láta að sér ...
Egla k. 9 s. 378 ...brátt gerðist kostnaðarmikið og þurfti föng
mikil. Þá var ár gott og auðvelt að ...
Egla k. 12 s. 380 ...sér vel fagnað og mjög hvern eftir föngum
sínum. "Mikill munur," sagði ...
Egla k. 19 s. 390 ...setja upp skip sitt, skorti þá eigi föng að
fæða lið sitt um veturinn. Sat ...
Egla k. 17 s. 386 ...suma í síldfiski og leitaði alls konar fanga
til bús síns. Þórólfur átti skip ...
Egla k. 19 s. 389 ...því en þeir er fyrir voru þóttust engi föng
hafa til varnar og gáfust upp. Gengu ...
Egla k. 11 s. 379 ...Veisla var hin prúðlegasta og öll föng hin
bestu. Konungur var heldur ókátur ...
Eyrb k. 58 s. 613 ...Þóri. Þórir spurði hvaðan þeir hefðu föng
haft. Óspakur segir að þeir höfðu ...
Eyrb k. 57 s. 612 ...fjörðinn til Eyrar og störfuðu fyrir föngum
sínum og lét Óspakur enga þá frá sér ...
Eyrb k. 60 s. 614 ...í Bitru og lentu á Eyri og báru þar föng sín
upp í virkið. Þar hafði kona ...
Eyrb k. 60 s. 614 ...Eyri með hlaðin bæði skipin og færðu föng
þessi í virkið. Þeir færðu og skipin í ...
Eyrb k. 50 s. 602 ...vildi þó að hún færi þangað. Voru þá föng
Þórgunnu borin af skipi. Það var örk ...
Eyrb k. 57 s. 612 ...mannmart þá gengu þeim skjótt upp föngin .
Það var eina nótt að ...
Eyrb k. 45 s. 596 ...þeir inn eftir klæðum sínum og öðrum föngum .
Og er þeir gengu inn aftur á ...
Fljo k. 5 s. 681 ...heim koma brátt því að hann fer að föngum í
nótt en bindur mig við súluna meðan ...
Fljo k. 5 s. 681 ...nöfnum tjáði að nefna og svo hin bestu föng
kostar og nóglegs drykkjar. Þar voru ...
Fljo k. 2 s. 675 ...bað þá taka hrossin og færa upp á föng sín.
Mönnum hans þótti það óráðlegt að ...
Floa k. 24 s. 754 ...til hafnar. Ryðja skip og bera af föng sín.
Eiríkur rauði býður Þorgilsi til ...
Floa k. 24 s. 750 ...keipinum en lítið máttu þeir hafa af föngum
sínum. Þar fengu þeir sela nóga og ...
Fost k. 4 s. 783 ...á Strandir og vita hvað þar vilji til fanga
bera en láta hér eftir skip vort." ...
Fost k. 4 s. 783 ...Þormóður mælti: "Hvar eru þau föng ?" Hún
segir: "Drengilegra sýnist ...
Fost k. 4 s. 783 ...að hvölum en taka eigi nálægari föng og
drengilegri." Þormóður mælti: ...
Fost k. 3 s. 782 ...ferðar norður á Strandir og fara að föngum .
Og er þeir voru búnir þá lagði á fyrir...
GisL k. 25 s. 940 ...stein. En þeir förunautar hans fluttu föng
þeirra af skipi svo að eigi félli sjár ...
Gret k. 25 s. 994 ...ár. Aflaði hann þar hvala og annarra fanga .
Þorgils var fullhugi mikill. Hann fór ...
Gret k. 58 s. 1043 ...þar því að þaðan er hægt að leita til fanga
ofan á Mýrar og út til sjóvar." ...
Gret k. 58 s. 1043 ...neðan af götunum. Réð hann þá til fanga ofan
í byggðina. Þótti Mýramönnum ...
Gret k. 38 s. 1014 ...nokkurn og gátu þá borgið fé sínu og
föngum . Þeir bárust illa af, kaupmennirnir, ...
Gret k. 52 s. 1034 ...Gretti taka því að eg hefi hvorki til föng
né fé að halda hann. Hefir hann og ...
Gret k. 17 s. 977 ...lítil skammt frá þeim og færðu þangað föng
sín sem þeir komust við um nóttina. ...
GraS k. 7 s. 1107 ...mælti Freydís: "Hví báruð þér inn hér föng
yður?" "Því að vér hugðum," segja ...
GraS k. 6 s. 1105 ...sín. Þeim bar brátt í hendur mikil föng og
góð því að reyður var þar upp rekin ...
GraS k. 7 s. 1107 ...þeir skip sitt og bera upp til húss föng sín.
Þá mælti Freydís: "Hví báruð ...
GraS k. 7 s. 1107 ...illsku við þig." Báru nú út föng og gerðu sér
skála og settu þann skála ...
GraS k. 7 s. 1107 ...nokkuru fyrri og höfðu upp borið föng sín til
húsa Leifs. En er Freydís kom ...
GraT k. 5 s. 1116 ...allir til þessa fundar með slíkum föngum sem
til eru." Og svo var að þeir ...
GraT k. 6 s. 1118 ...Ketill mælti: "Vitum fyrst hvað hér er
fanga ." Þeir fundu þar sex tigi ...
Gull k. 5 s. 1125 ...sínum. Gengu þeir þá inn með öll föng sín.
Þórir lauk upp skálann og voru ...
Hava k. 15 s. 1327 ...að hún var hlaðin. Voru þar alls konar
föng . Þá mælti Steinþór: "Nú skuluð ...
Hava k. 15 s. 1327 ...skyldi hafa gefið mér eða selt mér föng
nokkur." Hún svaraði: "Eigi ...
Joku k. 1 s. 1460 ...að þar mætti vel um búast ef nóg væru föng
til. Þessu næst hugleiðir hann að menn ...
Krok k. 16 s. 1532 ...til skemmunnar og biður Helgu taka föng
þeirra og hafa til skips og svo ...
Laxd k. 68 s. 1639 ...það vel "því að mig skortir eigi föng til að
leggja fram svo sem yður líkar." ...
Laxd k. 6 s. 1540 ...verka yðvarra. Skortir oss nú og eigi föng
til að gjalda yður starf yðvart og ...
Laxd k. 27 s. 1573 ...og er veislan búin með hinum bestu föngum .
Var mikið til aflað þessar veislu því ...
Laxd k. 26 s. 1572 ...liðið haustið en ekki auðvelt að afla fanga
til. Mun og flestum mönnum þykja ...
Laxd k. 21 s. 1562 ...er vér höfum með að fara með sínum föngum
því að heita láta þeir það vogrek er ...
Vatn k. 40 s. 1892 ...til menn að leita með sér eða flytja föng
sín til byggða, kvaðst vilja flytjast ...
Vatn k. 7 s. 1852 ...um fégjafir og aðra stórmennsku sem föngin
voru nægri. En er voraði þá ...
Vatn k. 10 s. 1855 ...þér nú búna fóstri minn með öllum þeim
föngum sem eg hefi til." Ingimundur ...
Viga k. 11 s. 1921 ...fyrr mundu veisluna halda, sögðu þar föngin
en þá frá elta er áttu "en brúðguminn ...
Vigl k. 5 s. 1960 ...Þessi veisla var vönduð mjög að öllum
föngum . Konungur skipar Þorgrími að standa ...

2 HAFA FÖNG Á E-U = HAVE THE MEANS (or PROVISIONS) TO DO -> BE ABLE TO

KBan k. 9 s. 40 ..."Vitur maður ertu en eigi hefi eg föng á að
ganga einn í mót þeim öllum er í ...
Eyrb k. 25 s. 564 ...eigi slíkt er við beiðum ef þú hefir föng á."
Vermundur kvað það og eigi ...
Fljo k. 14 s. 700 ...þá skal eg sæma þig að því sem eg hefi föng
á. En biðja vil eg að þú komir sem ...
Floa k. 20 s. 745 ...til þeirra kosta er bestra hefir hann föng á.
Þorgils áhlýddist lítt. Og er ...
GisL k. 21 s. 925 ...að hann skyldi leika sem hann hefði föng
á "og mun eg skipta trjám við þig" og ...
Gull k. 19 s. 1141 ...á að finna Steinólf en þóttist eigi föng á
hafa að sækja hann suður um fjörð ...
Haen k. 3 s. 1419 ...skal eg leggja á allan hug sem eg hefi föng á
honum við að hjálpa." ...
Laxd k. 37 s. 1588 ...mun eg láta ræna Þorleik ef eg hefi föng á
því þótt eigi sé mart í frændsemi ...
Viga k. 23 s. 1940 ...vildi eg hann dauðan ef eigi eru önnur föng
á." Það var henni veitt ...
Viga k. 21 s. 1935 ...liði, fara að þeim þegar en engi urðu föng á
því að Esphælingar urðu fjölmennri ...
Viga k. 7 s. 1915 ...verði sekir um álygi ef eigi er betri föng á
og þætti mér þú nú eiga að vera ...
Viga k. 9 s. 1918 ...slíkt allt að veita sem hann hefir föng á "og
það er nú auðsætt að Glúmur ...
Viga k. 22 s. 1937 ...sétta mann heima og væru nú fullgóð föng á
að rétta hlut sinn. Og því tekst ...

3 FÖNG ERU Á = IT IS POSSIBLE ; EPTIR FÖNGUM = TO THE BEST OF ONE'S
ABILITY

KBan k. 4 s. 32 ...við að dyljast. Mundir þú dylja ef föng væru á
og veit eg það að Óspakur hefir ...
GraT k. 5 s. 1117 ...ráð að menn haldi á búnaði sínum eftir föngum
og séu allir á skipum um nætur." ...

I know it's a lot - but it wouldn't have been fair to leave anything
out. The only one I left out was a really obscure phrase where
fang, föng means "wrestling". It is interesting, but beyond our
present needs ...

Best,
Eysteinn